گل‌محمدی

این گونه که در ایران به گل محمدی معروف است؛ یکی از مهم ترین گونه های خانواده رزسانان است. خانواده رزسانان گیاهان زینتی شناخته شده ای هستندکه از آنها به عنوان سلطان گل ها یاد می شود. در حال حاضر بالغ بر 200 گونه رز و بیش از 18000 رقم از این گیاه شناسایی شده است. علاوه بر کاربرد زینتی در پارک‌ها، باغ‌ها و خانه‌ها، عمدتاً برای استفاده در عطر، دارو و صنایع‌غذایی کشت می‌شوند. این گیاه حاوی ترکیبات متعددی مانند ترپن ها، گلیکوزیدها، فلاونوئیدها و آنتوسیانین ها می باشد که اثرات مفیدی بر سلامت انسان دارد. اثرات فارماکولوژیک گل محمدی گسترده و بیشتر شامل اثرات CNS اثرات خواب آور، ضد درد و ضد تشنج است. اثرات تنفسی، قلبی عروقی، ملین، ضد دیابت، ضد میکروبی، ضد HIV، ضد التهابی و آنتی اکسیدانی از دیگر اثرات دارویی این گیاه است. عملکردهای دارویی گل محمدی تا حدی به فراوانی ترکیبات فنولیک آنها نسبت داده می شود. فنولیک ها دارای طیف گسترده ای از فعالیت های دارویی مانند آنتی اکسیدان ها، پاک کننده های رادیکال های آزاد، ضد سرطان، ضد التهاب، ضد جهش زا و ضد افسردگی هستند.

Rosa damascena

تاریخچه

شواهدی وجود دارد که خانواده رزسانان گیاهانی باستانی هستند. برخی از فسیل‌های گل رز در آمریکا  قدمتی 30 میلیون ساله دارند. خاستگاه گلاب دمشقی خاورمیانه است و شواهدی حاکی از آن است که خاستگاه گلاب ایران است، اما منشا اسانس و عصاره معطر آن یونان است. این گیاه در سراسر جهان از جمله ایران، اروپا، بلغارستان، ترکیه و هند کشت می شود. مناطق عمده کشت گل محمدی در ایران کاشان، فارس و آذربایجان است که در این میان کاشان از همه مشهورتر است. به نظر می رسد که تقطیر گل رز برای استخراج اسانس از اواخر قرن هفتم پس از میلاد آغاز شد و در اواخر قرن چهاردهم به سایر مناطق گسترش یافت. ایران تا قرن شانزدهم میلادی تولید کننده اصلی اسانس گل محمدی بود و آن را به سراسر جهان صادر می کرد.

مصارف سنتی

به صورت سنتی درمان درد شکم و قفسه سینه، تقویت قلب، درمان خونریزی قاعدگی و مشکلات گوارشی و کاهش التهاب به ویژه گردن، بیشترین اثرات درمانی گل محمدی در طب قدیم است. قبایل سرخپوست آمریکای شمالی از جوشانده ریشه گل محمدی به عنوان داروی سرفه برای تسکین سرفه کودکان استفاده می کردند. از این گیاه به عنوان ملین ملایم نیز استفاده می شود. اسانس گل محمدی افسردگی، اندوه، استرس عصبی و تنش را درمان می کند. همچنین به کاهش تشنگی، بهبود سرفه های کهنه، بهبود زخم و سلامت پوست کمک می کند. رایحه درمانی با اسانس گل محمدی برای برخی از آلرژی ها، سردردها و میگرن مفید است.